Bij elke tien heiklappen heeft een huishouden straks jaarlijks stroom

Het is een project van de grote getallen. Met maar liefst 86 windmolens wekt Windpark Noordoostpolder in 2015 jaarlijks circa 1,4 miljard kWh schone, duurzame elektriciteit op. Genoeg om jaarlijks ruim 400.000 huishoudens van elektriciteit te voorzien. Om de 26 windmolens op het land te funderen is 45 kilometer betonnen heipaal nodig. Per windmolen 66 palen van 23 tot 30 meter lengte en 500 mm vierkant om één windmolen met een maximale rotorhoogte van 198 meter hoogte te kunnen funderen. Met duizend tot tweeduizend heiklappen om de paal in de voormalige Zuiderzeebodem te krijgen.

Heipalen voor windmolenpark

Bij elke tien heiklappen heeft een huishouden straks jaarlijks stroom

Enorme krachten

Het is nauwelijks voor te stellen hoeveel krachten er op een windturbine van 126 meter hoogte worden uitgeoefend, waarbij de rotorbladen er nog ruim 60 meter bovenuit steken. Het leidt er in elk geval toe dat er voor elke molen 66 zware heipalen worden geslagen in de Noordoostpolder bij Urk en Lemsterland. Ze worden in een cirkel geslagen in plukjes van drie, waarbij een groot deel onder schoorstand tot 4:1 wordt geslagen. Op die palen komt nog een blok beton van 26 meter in doorsnede met een dikte van maar liefst 4 meter. Ing. Jan Willem Blaauboer, Commercieel Directeur van de IJB Groep uit Lemmer, vindt het een grensverleggend funderingsproject, waarvoor het zwaarste materieel nodig is, zoals het zwaarst mogelijke dieselheiblok van 23 ton en voor de plaatsing van de molens de grootste kraan ter wereld. “Het zijn dan ook de krachtigste windmolens ter wereld, type Enercon E-126 die per stuk 7,6 mW schone energie opleveren. Maar je hebt ze echter niet één, twee, drie staan.”

Heien naast zeedijk

Eerste vraagstuk was namelijk hoe de windmolens het beste gefundeerd konden worden. Initiatiefnemers van het Windpark zijn NOP Agrowind, energiebedrijf RWE/Essent en Westermeerwind. Zij bouwen het grootste windpark van Nederland op land en in het water; langs de dijken van het IJsselmeer. Enercon is verantwoordelijk voor de plaatsing van de windmolens op het land, Siemens voor de windmolens op het water. Jan Willem Blaauboer: “Enercon had een sterke voorkeur voor prefab betonnen heipalen. Ze willen absolute zekerheid over de draagkracht van de palen. Prefab palen bieden die zekerheid; je weet wat je hebt als de paal in de grond zit. Men wilde niet het risico nemen van in de grond gevormde palen, die ook nog eens in schoorstand zouden moeten worden aangebracht. Prefab heipalen dus. Maar Rijkswaterstaat zit bovenop dit project omdat we vlak bij de zeedijk langs het IJsselmeer heien. Je wilt absoluut niet dat de dijk beschadigd. Er zijn zowel van de zijde van opdrachtgever Enercon als Rijkswaterstaat strikte eisen gesteld aan deze fundering. Er is in de driehoek grondmechanicus, constructeur en IJB Groep gezocht naar optimalisatie van het heiproces. Met het heibedrijf is gezocht naar de manier om zo min mogelijk trillingen te veroorzaken. Vandaar het zwaarste dieselblok dat we kunnen inzetten. Bovendien wordt er voortdurend gemonitord. En Rijkswaterstaat zit er met de neus bovenop. We zijn in augustus begonnen met het slaan van de palen en tot op heden is het proces vlekkeloos verlopen. Het is een mooi gezicht om zo’n grote cirkel van heipalen te zien staan. Het wordt nog indrukwekkender als straks de grond wordt ontgraven voor de enorme betonnen voet.”

Complex en imposant

Voor Jan-Willem Blaauboer is het project het meest complexe, in elk geval meest imposante funderingswerk tot nu toe. En hij heeft er nogal wat meegemaakt. “Neem de wapening in de betonpalen. Gangbaar is dat er pakweg 0,2% aan wapening in een prefab heipaal zit. Bij deze palen is dat 2,8%, een factor 15 meer dan normaal. Wapening van 20 en 25 mm, 765 kg per paal op een totaalgewicht van 16 ton per paal. We kunnen per keer twee palen naar de bouwlocatie brengen. Het is af en aan rijden. Als straks de opbouw van de windmolens begint, die overigens voor het onderste deel in prefab betonschalen worden gerealiseerd en daarboven staal, dan worden twee kranen ingezet, anders zou het veel te lang duren voordat het park gereed is.”

Duurzaam en dankbaar

De windmolen van 2.800 ton gewicht heeft een fundering van 2.500 ton. Bijna één op één. Ruim 7.000 huishoudens krijgen jaarlijks hun stroom van één windmolen. Eén prefab heipaal voorziet straks ruim honderd mensen van stroom. “Een imposant, duurzaam en dankbaar funderingsproject,” kwalificeert Jan-Willem Blaauboer. Alle inwoners van de provincies Flevoland, Friesland en een flink deel van Groningen zouden straks via dit ene windpark kunnen leven qua stroomverbruik. Wind genoeg als we terugrijden en in de rest van Flevoland de toch opeens ‘kleine’ windturbines op hoge snelheid zien draaien.

Ook op het water

Behalve op het land worden ook voor de kust van Urk en Lemsterland windturbines gerealiseerd. Dit windpark Westermeerwind is het nearshore gedeelte van Windpark Noordoostpolder. De start van de bouw is gepland voor 2014 en de voorbereiding is in volle gang. In 2015 moeten ook deze windturbines draaien. Ze leveren dan duurzame stroom voor zo’n 160.000 huishoudens. Windpark Noordoostpolder zal in totaal uit 86 windturbines bestaan. Daarmee levert het gehele windpark Noordoostpolder met ruim 1,2% een belangrijke bijdrage aan de kabinetsdoelstelling om in 2020 16% van de energievraag duurzaam op te wekken. Inwoners van Urk, de Noordoostpolder en Lemsterland krijgen de gelegenheid financieel deel te nemen in Windpark Westermeerwind.

Nadere informatie

Dit artikel is verschenen in het B:ton magazine, nr. 22, juni 2013. Tekst: Paul Engels